دیسک ترمز چیست؟
دیسک ترمز چیست؟
دیسک ترمز یکی از قطعات اصلی و از اجزای مهم سیستم ترمز خودروست که وظیفه کاهش سرعت چرخ ها و توقف خودرو را با ایجاد تماس و اصطکاک با لنت های ترمز بر عهده دارد.
این قطعه از آلیاژ های مختلفی در انواع مختلف تولید شده و بر اساس ویژگی های ظاهری و فنی هرکدام در خودرو های مختلف استفاده می‌شود. نبود دیسک ترمز سالم در خودرو جان سرنشینان و راننده را به خطر می‌اندازد.
سیستم ترمز یکی از بخش های غیر قابل اجتناب و بسیار واجب خودرو است و دیسک ترمز از بخش های این سیستم محسوب می‌شود. خودرو و هر جسم متحرکی برای توقف نیاز به یک عامل بازدارنده دارد که ترمز ها کاسه ای و دیسکی در خودرو این وظیفه را انجام می‌دهند.
دیسک های ترمز جزء مهمی از سیستم ترمز هستند و یکی از پر فروش و رایج ترین نوع ترمز ها در خودرو ها می‌باشد. در این بخش از مقاله قصد داریم تا به بررسی دیسک ترمز و ویژگی های مختلف آن بپردازیم. با ما همراه باشید.
آشنایی با دیسک ترمز
دیسک ترمز (Brake Disc) که دیسک چرخ یا چرخ ترمز نیز نامیده می‌شود قطعه ای به شکل دایره است که در واقع عامل اصلی توقف خودرو می‌باشد. این قطعه نقش اساسی در سیستم ترمز خودرو ایفا می‌کند و همراه با چرخ ها می‌چرخد. اگر دیسک متوقف شود، چرخ ها نیز بالافاصله متوقف خواهند شد و در نهایت خودرو از حرکت می‌ایستد.
دیسک ترمز بر روی بلبرینگ های چرخ سوار است و یکی از اجزای جزئی قطعات متحرک چرخ ها محسوب می‌شوند. این قطعه هم سرعت با رینگ و لاستیک در حال چرخش است. سرعت دیسک ها نیز توسط لنت های کاهش پیدا می‌کند.
دیسک ترمز در دو سمت خود دارای دو سطح ماشینکاری شده بوده و توسط دو پیچ و یک مهره مرکزی مقابل لنت ترمز و بر روی بلبرینگ نصب می‌شود. زمانی که راننده پدال ترمز را می‌فشارد، لنت ترمز با دیسک درگیر شده و سبب کاهش سرعت چرخش دیسک ها می‌شود.
جنس دیسک ترمز چیست؟
به طور کلی، نوع آلیاژ بکار رفته در تولید دیسک های ترمز به سبب فاکتور هایی از جمله تفاوت کارایی، طول عمر، قیمت و کیفیت متفاوت است. دیسک ترمز به سبب اینکه دائم در اصطکاک و حرارت بالا قرار دارد، معمولا از جنس چدن خاکستری یا سرامیک کربن است. دیگر آلیاژ های بکار رفته در تولید دیسک ها عبارتند از:
- فولاد ضد زنگ
- تیتانیوم
- کامپوزیت ماتریکس آلومینیوم
امروزه استفاده از دیسک ترمز هایی که از فولاد ضد زنگ ساخته می‌شوند از محبوبیت بالاتری برخوردار است چرا که دارای ویژگی هایی از جمله موارد زیر هستند:
- مقاومت در برابر حرارت بالا
- جوش پذیری
- حرارت قابل کنترل
- هزینه تولید پایین
- استحکام بالا
- مقاوم در برابر خوردگی
دیسک ترمز چه وظیفه ای دارد؟
همانطور که گفته شد، دیسک های ترمز در تماس مستقیم با لنت و بلبرینگ های چرخ هستند و وظیفه اصلی آنها کاهش سرعت خودرو و توقف آن می‌باشد. هنگامی که راننده پدال ترمز را می‌فشارد، لنت و دیسک ها با یکدیگر تماس پیدا کرده و اصطکاک بین این دو قطعه سبب کاهش سرعت چرخ ها می‌شود.
ترمز دیسکی چیست؟
ترمز های دیسکی یکی از بهترین انواع ترمز هایی است که در خودرو ها بکار می‌رود. این نوع ترمز امروزه در همه نوع وسیله نقلیه سواری، سنگین، و حتی لوکوموتیو نیز بکار می‌رود. دلیل محبوبیت ترمز های دیسکی به دلیل عملگراتر بودن آن نسبت به ترمز های کاسه ای است.
ترمز های دیسکی دارای اجزای مختلفی است:
- کالیپر
- لنت ترمز
- روتور یا گردنده
دیسک ترمز به قسمت متحرک و کالیپر نیز به قسمت ثابت چرخ متصل شده است. وظیفه کاهش سرعتی که بر عهده سیستم ترمز است با کمک این بخش ها صورت می‌گیرد. بدین ترتیب، کالیپر ترمز فشاری را به دیسک وارد می‌کند که ناشی از تحت فشار بودن خود از جانب روغن ترمز است و از سرعت چرخ ها می‌کاهد. امروزه خودرو ها در چرخ های جلویی از ترمز دیسکی بهره می‌برند.
انواع دیسک ترمز
دیسک ترمز معمولی
این نوع دیسک ترمز ها به شکل کاملا ساده طراحی شده اند و دارای سطح صاف و صیقلی شده هستند. نام دیگر این دیسک ترمز های معمولی Solid می‌باشد. آهن مهم ترین آلیاژ در تولید این نوع دیسک ترمز است که دارای ضریب حرارتی بالایی نیست. به همین دلیل، خودرو هایی که از دیسک ترمز معمولی بهره می‌برند معمولا قابلیت ترمزگیری خوبی ندارند.
این دیسک ها خصوصا در خودرو های دارای سیستم ضد قفل به راحتی داغ می‌شوند و دارای یک صفحه آهنی توپر هستند.
دیسک ترمز خنک شونده
این مدل دیسک ترمز که با خنک شونده هم شناخته می‌شود از اشکال متفاوتی برخوردار است. همین اشکال مختلف در طراحی آنها سبب می‌شود تا در هنگام ترمزگیری کمی از گرمای تولید شده را از خود دفع کنند که به کمک مکانیزمی که برای حرکت هوا در اطراف آن تعبیه شده صورت می‌گیرد.
دو وجه صفحه در این دیسک ترمز ها از هم جدا شده و تبدیل به صفحه ای توخالی می‌شود تا تعبیه کانال های خنک کننده در درون آنها وجود داشته باشد. این پروسه خنک کنندگی به کاهش حرارت کالیبر نیز کمک شایانی می‌کند. در این نوع دیسک ها سیستم ترمز به خوبی عمل کرده و کاهش ترک خوردگی دیسک را نیز به همراه دارد.
دیسک ترمز های خنک شونده خود نیز دارای انواع مختلفی است:
دیسک های سوراخ دار
سطح این دیسک ها دارای سوراخ هایی است که به منظور خروج حرارت ناشی از درگیری ترمز و لنت ها و کاهش اصطکاک است. دلیل دیگر وجود این سوراخ ها برای خروج گازهایی است که مواد موجود در لنت در زمان درگیری دیسک از خود متصاعد می‌کند.
خروج و تخلیه این حرارت و گاز ها در نهایت عملکرد بهتر سیستم ترمز را در پیش دارد. اما وجود آنها موجب ضعف در عملکرد دیسک ها می‌شود.
دیسک های شیاردار
شیار هایی بر روی این نوع دیسک تراش داده می‌شود که عمل انتقال گاز، آب، و حرارت را از روی سطح دیسک مدیریت می‌کند. بنابراین، مواد مضر تشکیل شده ناشی از اصطکاک لنت و دیسک از طریق این شیار های خارج می‌شوند. استفاده از دیسک های شیاردار معمولا در خودرو های مسابقه ای مرسوم است و توان مقابله با فشار های بالا را دارا هستند.
دیسک های مختلط
شیار و سوراخ با هم بر روی این نوع دیسک ها تعبیه شده است که در کنار حفظ یکپارچگی دیسک، آب، گاز، و حرارت از سطح آنها منتقل می‌شود و اصطکاک لنت ها را کاهش می‌دهد.
دیسک های موج دار
وزن این دیسک ها بسیار کمتر از انواع دیگر است و تخلیه حرارتی بهتری را شامل می‌شود. صفحه خارجی این نوع دیسک دارای کنگره های موجی است و دوسطح آن نیز سوراخ دار می‌باشد. یک صفحه کوچکتر شیادار نیز بین دو صفحه آن قرار می‌گیرد و استحکام آن را افزایش می‌دهد.
این دو سطح تنها در مرکز به هم متصل هستند و اتصالی در بین محیط آنها وجود ندارد. دیسک های موج دار قبلا بر روی موتور های مسابقه ای بکار می‌رفت اما کمپانی آئودی تصمیم بر استفاده از آنها بر روی خودرو های خود گرفت.
دیسک های ترمز تنظیم خودکار چیست؟
در زمان های قدیمی تر از دیسک هایی استفاده می‌شده که دارای کالیبر دوتایی ثابت و یا چهار پیستونی هستند. یک یا دو پیستون در هر طرف روتور قرار گرفته و لنت را در آن طرف فشار می‌دهد. این ساختار مکانیکی دیسک ها امروزه دیگر کاربردی ندارد چرا که تولید دیسک ترمز های تک پیستونه قابل اطمینان تر و همینطور ارزان تر است.
علائم و عوامل خرابی دیسک ترمز
استفاده از دیسک های بی کیفیت و همچنین لنت های نامرغوب دو عامل اصلی خرابی در دیسک ها هستند که موجب شکستگی، کاهش ضخامت، و تاب برداشتن می‌شود. برخی از علائم خرابی دیسک ترمز عبارتند از:
- ایجاد صدای ناهنجار در هنگام ترمز گیری
- لرزش بالای پدال ترمز و فرمان خودرو در زمان ترمزگیری
- کاهش قدرت ترمزگیری و داغ شدن دیسک ها
- ترک خوردن سطح دیسک ها با لنت ها در اثر ساییدگی بیش از حد
چرا در هنگام ترمز گیری فرمان به یک سمت کشیده می‌شود؟
وجود این مشکل در حین ترمز گیری در خودرو در حال حرکت می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیافتد که شامل موارد زیر است:
- دیسک ترمز در یکی از چرخ ها بیش از حد چرب شده و اصطکاک خوبی ندارد
- پیستون در سیلندر ترمز گیرپاژ کرده و نیرو ترمز را به درستی انتقال نمی‌دهد
- مسیر انتقال روغن ترمز در یکی در چرخ ها دچار گرفتگی است
نکاتی برای افزایش عمر دیسک ترمز
- از رانندگی در محدوده هایی که زمین آن دارای آب است خودداری کنید چرا که پاچیده شدن آب به دیسک ها موجب تاب برداشتن آنها می‌شود
- از رانندگی در محدوده هایی که زمین آن دارای آب است خودداری کنید چرا که پاچیده شدن آب به دیسک ها موجب تاب برداشتن آنها می‌شود
- در مواقعی که به مدت طولانی از خودرو استفاده کرده اید به کارواش نروید و صبر کنید تا چرخ ها خنک شوند
- از لنت ترمز های شرکتی و معتبر استفاده کنید
- لنت های خودرو را به موقع تعویض کنید
تعویض یا تعمیر دیسک ترمز؟
به طور معمول، دیسک ها نیازی به تعویض ندارند در صورتی که ساییدگی بالا و ترک خوردگی در آنها وجود نداشته باشد. لنت های ترمز و در مواقعی روتور ها تنها قطعات به اصلاح مصرفی هستند که بعد از گذشت مدت زمان مشخصی نیاز به تعویض دارند.
قطعات فلزی بر روی لنت های ترمز دیسکی وجود دارد که به آن نشانگر سایش می‌‌گویند و این به معنی زمان تعویض لنت های قدیمی است. اگر از لنت های فرسوده شده به مدت طولانی استفاده شود، این موضوع به روتور های ترمز نیز آسیب زده و باعث ساییدگی های عمیق بر روی آنها نیز می‌شود که صافی آن را از بین خواهد برد.
در این حالت، ترمز ها در حالت متوقف شدن دچار لرزش شده که با اصلاح روتور ها می‌توان این مشکل را رفع نمود. بنابراین، لنت ترمز رایج ترین قطعه ای است که در سیسم ترمز خودرو تعویض می‌شود. بعد از تعویض لنت ها نیز نیاز به روغن کاری های مجدد نیست.
منبع: یدک یار
نظر دهید