این قطعات با توجه به حرکت‌هایی که نسبت به همدیگر دارند بی‌شک تولید اصطکاک نموده و در گذر زمان فرسوده می‌شوند حتی اگر میزان اصطکاک از حدود نرمال تجاوز نماید می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری را موجب شود از این روی برای کاهش این اصطکاک از روان‌کننده‌ها استفاده می‌شود که به منظور افزایش کیفیت این روان کننده و عمر آن از فیلتر روغن استفاده می شود.

وظایف روغن موتور

آشناترین و مهم‌ترین وظیفه روغن موتور روان‌کاری اجزای متحرک بوده ولیکن روغن موتور چند وظیفه دیگر نیز بر عهده دارد که عبارتند از:

• خنک‌کاری موتور: موتور بر اثر احتراق داخلی و گرمای تولیدی حاصل از آن، به شدت گرم می‌شود که روغن می‌تواند تا حدودی این گرما را گرفته و انتقال دهد و در نتیجه موجب خنک‌کاری موتور نیز می‌گردد.
• آب‌بندی: نشتی گازهای متراکم موجود در سیلندر یکی از مشکلاتی است که گریبانگیر خودروهای درون‌سوز می‌گردد؛ روغن موتور با ایجاد لایه‌ای بین پیستون و سیلندر تا حدود زیادی از فرار این گازها جلوگیری می‌نماید.
• جذب ذرات معلق: روغن می‌تواند ذرات ناشی از سایش قطعات را به خود گرفته و از آسیب‌های احتمالی جلوگیری نماید.

 

همانطور که ملاحظه می‌گردد روغن موتور وظایف بسیار حیاتی را در خودرو بر عهده داشته و شاید بتوان آنرا بسان خونی دانست که رگ‌های آدمی جاری و ساری بوده و بدون آن، ادامه حیات ناممکن است بنابر این باید اهمیت فیلتر روغن خودرو را درک کنیم.

انواع روغن موتور

روغن موتورها در حالت کلی به سه دسته تقسیم‌بندی می‌شوند:

• مینرال (ارگانیک)
• سنتتیک
• نیمه‌سنتتیک (Premium )

با توجه به آنکه موضوع مورد نظر ما در این مقاله بر اهمیت فیلتر روغن موتور تمرکز دارد وارد تشریح این دسته‌بندی‌ها نمی‌شویم.

گرانروی روغن موتور (ویسکوزیته)

گرانروی یا ویسکوزیته که به نام‌های دیگری نیز چون ناروانی، وشکسانی، لزجت و … شناخته می‎‌شود عبارت است از مقاومت اصطکاکی یک سیال در برابر شارش یا لغزیدن لایه‌ها، هنگامی که تحت تنش قرار می‌گیرد و یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های روغن است که باید به هنگام خرید مد نظر قرار گیرد.

هرچه گرانروی سیالی بیشتر باشد، برای ایجاد تغییر شکل یکسان، به تنش بیشتری نیاز است؛ به‌عنوان مثال گرانروی عسل از گرانروی آب بسیار بیشتر است. شایان ذکر است که دما نیز تاثیر معکوسی بر گرانروی دارد یعنی با افزایش دما، گرانروی کاهش و بالعکس. حال این نکته از آن جهت حایز اهمیت است که به هنگام عملکرد موتور، دمای آن و در نتیجه دمای روغن افزایش می‌یابد و همچنین روغن باید دارای عملکرد مناسب در کل فصول سال باشد. روغن‌ها بر اساس میزان ویسکوزیته به دو نوع تقسیم می‌شوند:

مونوگرید: این روغن قادر به تطابق خود با گستره دمایی وسیع نبوده و بر اساس استانداردهای تولیدی برای فصلی خاص از سال مناسبند. به عنوان مثال روغن‌های با SAE بین 0 تا 30 برای فصول سرد و از 30 به بالا برای فصول گرم سال مناسبند.

مالتی‌گرید: جهت مرتفع نمودن مشکل عنوان‌شده برای روغن‌های مونو، نوع مالتی آن تولید و روانه بازار شد. ساختار این روغن‌ها، در دمای پایین، مانع از افزایش گرانروی روغن شده و در دمای بالا نیز از کاهش محسوس گرانروی جلوگیری می‌نماید. در مورد روغن به همین مقدار بسنده کرده و وارد بحث فیلتر می‌شویم.

فیلتر روغن موتور

فیلتر یا صافی یک تصفیه‌کننده بوده و جهت پاکیزگی به کار می‌رود. در واقع فیلتر ماده‌ای است که در مسیر سیال قرار گرفته، ذرات جامد آنرا جدا و فقط به سیال اجازه عبور می‌دهد. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که فیلتر در علوم مختلف نظیر مخابرات، اپتیک و … نیز کاربرد دارد ولیکن در نهایت وظیفه آن‌ها گرفتن ناخالصی‌ها است.

 

وظیفه فیلتر روغن

فیلتر روغن وظیفه گرفتن ذرات جامد موجود در روغن را داشته و آن را از وجود این ناخالصی‌ها تطهیر می‌نماید. اما شاید بپرسید این ذرات از کجا می‌آیند؟ همانطور که می‌دانید موتور از قطعات فلزی فراوانی تشکیل شده که در اثر کارکرد و اصطکاک دچار فرسایش شده و ذراتی از آن‌ها جدا و وارد روغن می‌گردد که فیلتر وظیفه سد نمودن راه این ذرات را بر عهده دارد.

اهمیت حضور و عملکرد صحیح فیلتر روغن آنجا مشخص می‌گردد که چنانچه این ذرات به حال خود رها شوند منجر به ساییدگی بدنه سیلندر و پیستون شده و می‌توانند صدمات جبران‌ناپذیری را به موتور وارد نمایند که این آسیب‌های احتمالی هم تبعات مالی دارد و هم می‌تواند خدای‌ناکرده تبعات جسمانی و معنوی نیز داشته باشد.

اجزای اصلی فیلتر روغن موتور

قبل از این که با اهمیت فیلتر روغن خودرو آشنا شویم خوب است بدانیم فیلتر روغن از اجزایی چون درب ضخیم، سوپاپ ضدتخلیه، فیلتر کاغذی، سوپاپ اطمینان، نگهدارنده و … تشکیل می‌گردد.

نحوه عملکرد فیلتر روغن

علاوه بر دانستن  اهمیت فیلتر روغن موتور خودرو باید بدانیم فیلتر روغن با وجود وظایف خطیری که بر دوش می‎‌کشد؛ عملکرد چندان پیچیده‌ای ندارد. به این ترتیب که روغن از سوراخ‌های کوچک درب بالای فیلتر وارد شده و با عبور از فیلتر کاغذی داخل محفظه فیلتر، ناخالصی‌های آن گرفته شده و دوباره از سوراخ بزرگ درب بالای فیلتر به سمت موتور روانه می‌شود.

 

ویژگی‌های فیلتر روغن موتور استاندارد

قبل از دانستن اهمیت فیلتر روغن موتور باید بدانیم استفاده از فیلترهای غیراستاندارد، برای موتور و در حالت کلی خودرو، بسیار زیان‌آور است. مهم‌ترین شاخصه‌های یک فیلتر استاندارد عبارتند از:

• توانایی جداسازی ذرات با اندازه 5 میکرون و بزرگتر
• کارکرد مناسب در تمامی فصول بدون توجه به شرایط جوی
• قدرت پاک‌سازی بالا
• آب‌بندی مناسب
• تحمل در برابر فشارهای بالا
• وجود سوپاپ اطمینان
• و …

زمان تعویض فیلتر روغن موتور

فیلترها نیز همانند هر قطعه دیگری دارای طول عمر مفید خاص خود هستند. با گذشت زمان، عملکرد فیلتر کاغذی به دلیل مسدود شدن منافذ آن، از ایده‌آل‌های خود فاصله می‌گیرد و در نتیجه فشار در محفظه فیلتر بالا رفته و سوپاپ اطمینان عمل می‌کند. با عمل کردن سوپاپ اطمینان، روغن با همان ذرات ناخالصی دوباره وارد موتور شده و همانطور که عنوان شدن ساییدگی‌های سطح سیلندر، پیستون و … شده و در نتیجه، استهلاک و خرابی پیش از موعد این قطعات را به ارمغان می‌آورد.

از این روی تعویض فیلتر روغن و آن هم در زمان مناسب بسیار حایز اهمیت است. زمان دقیقی برای تعویض فیلتر روغن وجود نداشته و بیشتر به نوع، شرایط کاری روغن و فیلتر بستگی دارد؛ با این وجود برخی بر این باورند که در زمان هر بار تعویض روغن باید فیلتر نیز تعویض گردد یا یکبار در میان که روغن تعویض می‌گردد باید فیلتر نیز تعویض گردد.

 

منبع: همراه مکانیک